W marcu, na fejsbukowym profilu Fundacji Mądrość Wschodu i Zachodu ukazała się informacja: „Ze smutkiem informujemy, że 20 marca 2020 roku po godzinie 9.00 odszedł Willigis Jäger – mistrz Zen, benedyktyn, założyciel linii Zen Pusta Chmura, współzałożyciel Fundacji Mądrość Wschodu i Zachodu.”
„Bóg jest przychodzeniem i odchodzeniem. Bóg jest narodzinami i umieraniem.”
Kilkanaście lat temu, niezwykłym zbiegiem okoliczności trafiła w moje ręce książka „Fala jest morzem rozmowy o mistyce”, będąca rozmową Christoph’a Ouarch’a z Willigisem Jägerem, wydana przez Jacek Santorski & CO. Pozycja, która stała się dla mnie impulsem do pracy ze sobą, do poszukiwania odpowiedzi na pytanie o sens życia. To były czasy w których nie potrafiłam jeszcze oddzielić swojego „ja” od swoich myśli, a kwestie duchowości wschodniej były mi kompletnie obce. Wychowana w chrześcijańskim kręgu kulturowym, w realiach polskiego Katolicyzmu, czułam że ta proponowana mi od dzieciństwa wizja świata jest już dla mnie niewystarczająca i nieadekwatna. Dlatego wielką zachętą stały się słowa Willigisa Jägera ze wstępu do książki:
„Religie są modelami, za pomocą których, człowiek stara się zrozumieć siebie i świat. Modele nie są jednak rzeczywistością. Jeżeli nauka tworzy model, by wyjaśnić jakieś skomplikowane procesy, to wie, że jest to tylko model i nie jest on rzeczą samą, lecz tylko wyjaśnieniem. Model zostaje zmieniony, gdy pojawią się nowe fakty. Religie są modelami. Skoro zmienia się widzenie świata, to religie także powinny mieć odwagę tworzenia nowych modeli albo ponownego interpretowania starych.”*
O Willigisie Jägerze, o Chrześcijaństwie i o Buddyzmie, o mostach ponad podziałami i o braku zrozumienia rozmawiam z Alexandrem Poraj-Żakiejem, jego najbliższym współpracownikiem i nauczycielem Zen:
Willigis Jäger urodził się 7 marca 1925 roku, po drugiej wojnie światowej wstąpił do Opactwa Benedyktynów i rozpoczął studia filozoficzne i teologiczne w Niemczech. Pierwsze lata po święceniach kapłańskich upłynęły mu na pracy z młodzieżą. Podróżując po świecie, w ramach pracy ekumenicznej organizacji Aktion Mission trafił do Japonii. Tam rozpoczęła się jego ścieżka, która po 12 latach zaowocowała uzyskaniem prawa do nauczania, a w 1996 roku oficjalnym przyznaniem Willigisowi Jägerowi tytułu Mistrza Zen.
Jak mówi Alexander, istotą podejścia Willigisa do pracy duchowej było przekonanie, że „doświadczenie” nie jest związane z żadną konkretną religią, a jest dostępne każdemu człowiekowi. Dlatego, powołał w Wurzburgu Szkołę Kontemplacji, łącząc wschodnią filozofię i duchowość Zen z zachodnią tradycją kontemplacji chrześcijańskiej.
„Na Wschodzie znalazłem drogi duchowe, które głębią dorównują mistyce chrześcijańskiej. Uważam, że w mistyce Wschodu i Zachodu znalazłem rzeczywistą odpowiedź na pytanie o sens życia. Czasami wydaje mi się, że mistyka jest ratunkiem dla teologii. W buddyzmie i hinduizmie nieznana jest instytucja kongregacji wiary, która podaje ludziom, w co mają wierzyć.”*
Dialog, jak mówi Alexander Poraj-Żakiej, mosty ponad podziałami były istotą spojrzenia Willigisa na rzeczywistość. Wieloletnia praktyka Zen dała mu możliwość szerszego postrzegania tego co chrześcijańskie i co buddyjskie, dostrzegał podobieństwa pomiędzy mistykami chrześcijańskimi, takimi jak Mistrz Eckhart a pewnymi nurtami buddyzmu jak Zen i Vipassana lub dzogczen.
„Mówiąc o tym, co rozumiem przez słowo Bóg, wolę raczej określenie Pierwsza Rzeczywistość. Zen mówi o Pustce, hinduizm o Brahmanie, Mistrz Eckhart o Boskości, Jan Tauler o Ostatecznej Przyczynie. Zawsze chodzi o to, o czym właściwie niczego nie można powiedzieć.”*
To szerokie spojrzenie doprowadziło w 2000 roku do sporu z rzymską Kongregacją Nauki i Wiary, którą kierował kardynał Josef Ratzinger. Zakwestionowano wówczas głoszone przez Willigisa pierwszeństwo indywidualnego doświadczenia przed dogmatami i zasadami wiary. W efekcie, w roku 2002 Jäger został zawieszony w czynnościach kapłańskich, mimo że formalnie nadal pozostał mnichem, nie mógł żyć w klasztorze ani udzielać sakramentów.
„Akademicka teologia wielkich religii rzadko zajmuje się doświadczeniem mistycznym. W liczącym osiemset stron Katechizmie Rzymskim słowo mistyka nie pada ani razu.”*
Mimo to, Willigis kontynuował swoją misję nauczania, czerpiąc z praktyki Zen oraz z kontemplacji chrześcijańskiej. W 2006 roku powołał fundację „Mądrość Wschodu i Zachodu Fundacja Willigisa Jägera”, z siedzibą między innymi we Wrocławiu, tworząc miejsce i platformę spotkań dla osób poszukujących możliwości rozwoju na ścieżce duchowej, naukowej i biznesowej. W 2009 roku założył świecka linię Zen „Pusta chmura”, by połączyć tradycje wschodniego Chan i Zen z dzisiejszą kulturą zachodu i by lepiej wspierać współczesnego człowieka, w odkrywaniu Prawdziwej Rzeczywistości.
„Zachowaliśmy przeczucie, że istnieje miejsce, gdzie wszystkie pytania mają swoją odpowiedź. Coraz więcej ludzi wyrusza na poszukiwanie tego miejsca. I to właśnie oni przychodzą do nas albo szukają instytucji podobnych do naszej.”*
Willigis nie był na nic chory, jak to pięknie powiedział Alexander, „po prostu oddał swój ostatni oddech i zasnął”. Został pochowany w benedyktyńskiej pelerynie, z buddyjską malą (koralami do medytacji) na nadgarstku, czyli z atrybutami charakterystycznymi dla zachodniej i wschodniej ścieżki duchowej. Jego dorobek to kilkadziesiąt lat pracy, na rzecz budowania mostów pomiędzy Chrześcijaństwem a Buddyzmem, umacniania dialogu i wymiany doświadczeń pomiędzy uczniami i nauczycielami ze wschodu i zachodu. Jego nauczanie stało się niezwykle ważną wskazówką dla współczesnego człowieka, poszukującego swojej drogi rozwoju duchowego.
Został pochowany przez swoich współbraci Benedyktynów po uroczystym Requiem w kościele klasztornym na cmentarzu mnichów Opactwa Münsterschwarzach, którego członkiem pozostał do końca życia.
„Nie wiemy, jak to jest, umrzeć. Ale, wiele przemawia za tym, że umieranie jest przebudzeniem. Wrota się nie zamykają, wrota się otwierają.”*
* Wszystkie cytaty pochodzą z książki „Fala jest morzem”, która jest dostępna w fundacyjnej księgarni -> TUTAJ
_______
Iwona Rasińska – nauczyciel jogi. Jej teksty na temat samorozwoju i duchowości ukazywały się w magazynie Joga. Od trzech lat prowadzi Szkołę Jogi Samadhi w Dzierżoniowie, wcześniej przez wiele lat uczyła w Poznaniu. Więcej tekstów na rasinska.wordpress.com
Drwa nie stają się popiołem.
Te gałęzie już się wypaliły ale ogień płonie gdzie indziej.